Trendyol ve Diğer E-Ticaret Pazaryerlerinde Yer Alan Genel Marka Uygulaması

Trendyol'da yer alan genel markalar uygulaması hakkında aşağıda yer alan yazı ofisimiz avukatlarından Av. Ubeydullah Karakaş tarafından yazılmıştır. Eğer genel markalar uygulaması hakkında hukuksal olarak harekete geçme ihtiyacınız varsa 0264 233 03 03 numaralı telefon numarasını arayarak ofisimizle iletişime geçebilirsiniz.  

 

Trendyol Genel Markalar 

 

Geçtiğimiz birkaç aylık süreçte e-ticaret pazaryeri satıcıları yeni bir uygulama ile karşılaştı. Satış sayfalarında yer alan ürünlerinin başlığı değişerek başına "Genel Markalar" ibaresi eklendi. Sadece bununla da kalmayıp diğer satıcılar ile aynı buybox'a toplandılar.

Diğer satıcılarla aynı satış sayfasında toplanmanın en büyük dezavantajı da sahip oldukları müşteri yorumlarının tek sayfada birleşerek ayırt ediciliğini kaybetmesiydi. Bu yazıda yukarıda yer alan buybox, genel markalar, ve e-ticaret pazaryerlerinde satış yapmanın temel hatlarından bahsedeceğim. Kahvenizi de aldıysanız keyifli bir yazı olmasını dilerim. ☕🌤

 

E-Ticaret Pazaryerinde Nasıl Satış Yapılır?

 

Türkiye'de e-pazaryerleri oldukça yaygınlaşmaya başladı. Rekabet Kurumu'nun açıkladığı verilere göre Tüketicilerin Cep Telefonunda Bir Uygulaması Bulunan E-pazaryerleri %61,9 ile Trendyol, %39,9 ile Hepsiburada ve %19.8 ile GittiGidiyor oldu. Bu başlıkta pazarda en büyük paya sahip üç şirketin çalışma mantığını izah etmeye çalışacağım.

Bir ürünü internette sağlıklı şekilde satmak için temelde iki şeyden birine sahip olmalısınız;

 

• Eğer bir ürünü siz üretiyor ve sadece siz satıyorsanız Marka Tescilinizin olması elzem. Böylece e-pazaryerine kaydolup marka tescil belgenizi yüklediğinizde sadece sizin satış yapabileceğiniz özel sayfanız oluşur. Sizden başka kimse bu sayfada satış yapamayacaktır. Satış sayfasının buybox'ı kapatılır.

 

• Bir ürünü siz üretmiyor, sadece yetkili satıcıdan satın alarak tekrar satışını yapıyorsanız ürün faturasına sahip olmanız gerekmektedir. E- pazaryerine kaydolurken ürün faturasını yükler ve satışını yapabilirsiniz. Ancak eğer ürünü marka tescili ile değil de faturası ile satıyorsanız tek başınıza bir satış sayfasında satmanız mümkün değil. Sizin durumunuzda olan diğer satıcılarla aynı satış sayfasını paylaşır ve tek bir sayfada satarsınız.

 

Özellikle Trendyol'da satış yapmak için satıcı kaydı oluşturduğunuzda site sizden marka tescil belgesi yahut fatura silsilesi istemektedir. Eğer bu ikisinden en az birine sahip değilseniz yine herkesin altında satış yapabileceği, başka satıcılarında yer alabileceği genel bir satış sayfasına sahip olursunuz.

 

Marka Tescil Belgesi ve Fatura Silsilesi Olmayan Satışlar

 

Bir üst başlıkta sağlıklı satış yapmanın yollarından bahsettik. Ancak marka tescil belgeniz ya da ürüne ilişkin faturanız mevcut değilse bu sefer ticari risk barındıran ve sağlıksız bir satış gerçekleştirirsiniz.

 

• Eğer marka hakkı başkasında olan bir ürünü satmak isterseniz bu ürüne ilişkin satış yetki belgesi ya da fatura silsilesine sahip olmanız gerekir. Aksi taktirde internet pazaryeri siteleri satışlarınızı kapatacaktır.

 

 

E- pazaryerlerinin bu müdahalesi oldukça yerindedir. Zira satış yetkisi ve fatura silsilesi olmadan marka hakkına sahip olmadığınız bir ürünün ticari satışını yaparsanız SMK 29. maddesinde düzenlenen marka hakkına tecavüz sayılan fiillerden birini gerçekleştirmeniz muhtemeldir.

 

• Eğer kendinizin ürettiği ya da sadece sizin markanızla satışını yaptığınız bir ürünü marka tesciliniz olmadan e-pazaryerinde satarsanız Trendyol satış sayfasını size özel oluşturmayacaktır. Bu da demektir ki her anlamda size ait olan ürünü başka satıcılarda gelerek yine sizin sayfanızda satabilir ve buybox sistemine dahil olabilir. İşte tam da burada Genel Markalar uygulaması sorunu ortaya çıkmaktadır.

 

Genel Markalar Uygulaması Nedir?

 

Öncelikle genel markalar uygulamasının kanuni bir düzenleme olmadığını söylemekte fayda var. E-pazaryerlerinin kendi satış politikası olarak karşımıza çıkıyor.

İnternette satış yapmanın pek çok varyasyonundan sonuncusu olan kendi ürettiğiniz ya da sadece sizin markanızla satılan ürünü satarken marka tesciliniz olmaması durumudur. Eğer son durum ile karşı karşıya iseniz pazaryeri siteleri bu ürünü herkesin satışına açık hale getiriyor. Başlığı da Genel Markalar olarak değişiyor ve onca satış emeğiniz bir anda geri planda kalabiliyor.

 

 

Örneğin bir keçi boynuzu üreticisi düşünelim. Evinde taze ve güzel keçiboynuzlarını üretip üzerine de X markalı logosunu bastırarak satışını yapıyor. Eğer satış yaptığı bu markasını Türk Patent ve Marka Kurumu'na tescil ettirmezse e-pazaryerleri yukarıdaki gibi Genel Markalar başlığı altında ürünleri sergilemeye başlayacak. Başka satıcılar da satış sayfasına gelip teklif verebilecekler.

Şu ana kadar X markasının edindiği olumlu intiba, tüketici nezdindeki güveni ve markasının sağlamış olduğu güven fonksiyonu hiçbir ticari riskine katlanmayan diğer satıcıların da kullanıma açık hale gelmiş olacak.

 

İkinci örneği ise bir oyuncak helikopter üzerinden düşünelim. Sözgelimi Çin'den onlarca kutu noname ve fason üretim olarak oyuncak helikopter aldınız. Aldığınız helikopterlere X markalı ve marka tescili olan logonuzu bastırdınız. Satışını gerçekleştiriyorsunuz. Ancak aynı helikopteri sizin ticari metodunuzla satan başka markalarda mevcut. "X Marka Uçan Helikopter" ve "Y Marka Uçan Helikopter" gibi. İşte bu durumda da e-pazaryerleri durumun ayırdına varamayarak tüm bu marka tescilli farklı markalara ait helikopterleri "Genel Marka Uçan Helikopter" olarak birleştirdi. Bu durumda ticari markaların şu ana kadar kazanmış olduğu izlenim ve müşteri kitlesi diğer satıcıların portföyü ile birleşerek ayırt edilemez bir hale geldi. Siz çok titiz bir kargo süreci yürütürken 5 yıldızlı yorumlar almayı önceliyorsunuz. Ancak buna hiç dikkat etmeyen ve kargo yorumları 1 yıldız olan diğer markaların müşteri yorumları da bir araya toplanıyor ve ürün satılırken tüketici sizden de aynı olumsuz intibayı ediniyor.

 

BUYBOX Sistemi

 

E-pazaryerine girdiğinizde sağ tarafta birden çok satıcının küçük küçük kutular içerisinde olduğunu görmüşsünüzdür. Bu kutular e-ticarette buybox olarak adlandırılıyor . Satıcılar ürüne verdikleri tekliflere ve müşteriler tarafından tercih edilme kriterine göre bu buybox sisteminde sıralanıyorlar.

 

Buybox'ta satış yapmak için satılan ürünün satış yetki belgesine yahut fatura silsilesine sahip olmanız gerekmektedir. Eğer bir ürünün marka tesciline sahipseniz ve ticari satışını sadece siz yapıyorsanız buybox sistemi e-pazaryeri tarafından kapatılır.

 

Ancak Genel Markalar uygulamasında, kişi marka hakkına sahip ve tek ticari satıcı olsa da e-pazaryeri tarafından diğer markalarla birleştirilerek buybox sistemi açıldı. Böylece ticari rekabet artarak sahip olduğu kazanımlar değersizleşmiş oldu.

 

Genel Markalar Uygulaması Kapsamında Marka Hakkı İhlalleri ve Haksız Rekabet Uygulamaları

 

• Haksız Rekabet Hukuku Bağlamında İncelenmesi

 

Tescilsiz markalar haksız rekabet hükümlerine göre korunmaktadır. Markanızın tescilsiz olması ticari kullanımınız varsa sizi hukuken korunaksız bırakmaz.

Uzun yıllar e-pazaryerinde satış yapan, müşteri trafiği çeken ve bu site üzerinde olumlu yorumlar alınmasına sebep olan X Marka keçi boynuzu pekmezini düşünelim. İnternet sitesine yoğun trafik oluşturması bu markanın sağlamış olduğu bir diğer olumlu eylemdir. Her ne kadar X Markası tescilli olmasa dahi kendi satış sayfasının sebep gösterilmeden değiştirilmesi veya başka satıcıların genel markalar uygulaması ile trendyol tarafından satış yapmasına izin verilmesi hukuka aykırı olacaktır. Zira yıllar boyunca elde ettiği kazanım, e-pazaryerinin hakim durumunu kötüye kullanarak satış sayfasını sebepsizce değiştirmesi ile sonuçlanmıştır.

E-pazaryerinin satış sayfasını sebep göstermeden Genel Marka olarak değiştirmesi haksız rekabet oluşturacak bir eylemdir. Genel Markalar ve benzeri e-ticaret uygulamaları çok yeni olduğu için Türk Hukuk sisteminde yol gösterici içtihat bulmak zorlaşmaktadır.

Ancak dünyada buna benzer hakim durumun kötüye kullanılması ve web sitesi trafiğinin değiştirilmesine ilişkin emsal davalar bulunmaktadır. Buna örnek; Microsoft ve Ticketmaster arasında görülen (deep link) davasıdır.

Microsoft tarafından hakim durumun kötüye kullanması ve Ticketmaster'ın ticari kazanımlarının link değiştirme ve yanlış yönlendirme sonucu değiştirilmesi ile haksız rekabet oluştuğu tespit edilmiştir.

Genel Markalar uygulaması ile haksız rekabete uğrayan tacir, zarar ve illiyet bağı var ise maddi-manevi tazminat, bu uygulama sebebiyle ortaya çıkan rekabetten dolayı elde edemediği kazancı ve ticari itibarın uğradığı zararı talep edebilir.

 

• Marka Hukuku Bağlamında İncelenmesi

 

Satış sayfalarının değiştirilmesi, genel marka adı altında toplanması yahut buybox'a açılması. Bu ve benzeri satışları etkileyen olumsuz durumlarda eğer markanın tescil belgesi varsa süreç daha hızlı ve kolay sonuçlanabilir.

E-pazaryerine tescil belgenizi sunduğunuzda çoğu zaman hızlı aksiyon almaktalar. Açılan buybox kapatılıp, satış sayfası eski haline getiriliyor. Ancak burada kilit nokta tescilli bir markaya sahip olmak ve bunun sicilde kayıtlı olması.

Sınai Mülkiyet Kanunu 29. maddesinde düzenlenen fiiller doğrudan marka tecavüzü sayılan fiiller olarak adlandırılmaktadır. Bu fiillerden biri size karşı gerçekleştirildiğinde SMK 30. bağlamında mütecavizin cezai sorumluluğu, SMK 149 vd. bağlamında ise maddi - manevi tazminat, itibar tazminatı, yoksun kalınan kazancın iadesi gibi sorumlulukları da mevcut hale gelecektir.